Światło w mieście

Spędźcie z nami Tydzień Światła! Od dziś do niedzieli będziemy pisać o świetle w mieście

Trudno wyobrazić sobie współczesne miasto bez sztucznego oświetlenia, które „wydłuża” nasz dzień, umożliwiając normalne funkcjonowanie również po zmroku. Zarządzanie światłem choć jest dla miejskich władz niełatwym zadaniem, może jednak przynosić wiele korzyści w różnych aspektach funkcjonowania miejskiego organizmu. Jaki wpływ ma oświetlenie i miejska polityka świetlna na niektóre z tych obszarów? Dlaczego warto o nich myśleć i w nie inwestować?

Bezpieczeństwo
Oświetlenie w istotny sposób wpływa na poziom przestępczości oraz bezpieczeństwo publiczne w mieście. Kilka lat temu mogli się o tym przekonać m.in. mieszkańcy Mysłowic, w których z powodu oszczędności wyłączono latarnie na kilkunastu ulicach. Już w ciągu dwóch pierwszych tygodni poziom przestępczości wzrósł tam o kilkadziesiąt procent względem tego samego okresu w poprzednim roku. Oświetlanie miejsc zaciemnionych zmniejsza przestępczość i podnosi poziom poczucia bezpieczeństwa u mieszkańców. Dzięki światłu na ulicach po zmroku zaczyna się pojawiać więcej ludzi, co wpływa też na wyższy poziom kontroli społecznej. Rośnie również szansa na rozpoznanie lub schwytanie potencjalnego przestępcy. Między innymi dlatego przy wyborze nowego oświetlenia bierze się pod uwagę takie kwestie, jak odległość z jakiej będzie możliwe rozpoznanie twarzy. Oświetlenie jest także istotne dla bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. Z badań wynika, że właściwe oświetlenie na miejskich ulicach może zmniejszyć liczbę wypadków w nocy nawet o 30 proc.

Gospodarka
Doświadczenia różnych miast wskazują na to, że poprawa systemu oświetlenia miasta może mieć wpływ na ożywienie lokalnej gospodarki. W badaniu z Liverpoolu po modernizacji oświetlenia przeprowadzonej w latach 2003 – 2005, jedna trzecia respondentów stwierdziła, że nowe oświetlenie zachęciło ich do spędzania czasu w centrum miasta, co wiązało się również ze zwiększeniem wydatków z domowych budżetów. Scenariusz zazwyczaj jest podobny. Wprowadzając nowe oświetlenie, miasto podnosi poziom atrakcyjności i bezpieczeństwa wybranego obszaru, a mieszkańcy zaczynają częściej spacerować po zapadnięciu zmroku i chętniej korzystają z ofert miejscowych restauratorów, sklepikarzy i usługodawców. Jak pokazują np. doświadczenia belgijskiej Gandawy, za pomocą przemyślanej iluminacji można również rozwijać ruch turystyczny.

Oszczędności
Efektywne zarządzanie oświetleniem przynosi też korzyści w postaci oszczędności energii oraz pieniędzy w miejskich budżetach. W niemieckim Burgdorf wprowadzenie energooszczędnego oświetlenia poprzez wymianę 2700 spośród 4580 latarni przyniosło oszczędność energii na poziomie 43 proc. Oszczędności finansowe w skali roku na każdej latarni oszacowano tam natomiast na ok. 32 euro. Ze względu na energooszczędną politykę, w niektórych miastach zmniejsza się moc latarni ulicznych. Zrobiono to też m.in. w Gandawie, gdzie moc oświetlenia zredukowana została z 250 do 150 watów. Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań takich jak oświetlenie półprzewodnikowe (SSL) i wdrożenie inteligentnego systemu sterowania oświetleniem może zmniejszyć zużycie energii i wysokość kosztów nawet do 80 proc. w porównaniu do stosowanych wcześniej technologii oświetleniowych.

Zdrowie i środowisko
Według szacunków aż dwie trzecie ludzkości żyje na obszarach dotkniętych zanieczyszczeniem świetlnym, tzn. takich, na których występuje nadmierne oświetlenie nocne. Uciążliwa obecność sztucznego światła jest szkodliwa dla fauny i flory, ale także dla ludzi. Problem ten oczywiście przybiera największą skalę w dużych miastach. I jest skomplikowany – prawdopodobnie nigdy nie uda nam się wyeliminować świetlnego zanieczyszczenia, ale już dziś można podjąć działania, które ograniczają jego negatywne skutki. Poza stosowaniem nowoczesnych, energooszczędnych rozwiązań, miasta mogą m.in. znacząco ograniczać oświetlanie wybranych obszarów. W australijskim Perth podjęto np. decyzję o zmniejszeniu poziomu oświetlenia parków ze względu na potrzeby roślin i zwierząt i o ograniczeniu iluminacji do niezbędnego minimum, potrzebnego dla zachowania bezpieczeństwa mieszkańców. Pozwala to na nocny odpoczynek fauny i flory. Ograniczenie oświetlenia może też dotyczyć innych obszarów, takich jak tereny przemysłowe, kolejowe i parkingi.

Estetyka
Światło jest oczywiście też w dużej mierze stosowane dla naszej przyjemności – uatrakcyjnienia miasta w oczach mieszkańców i odwiedzających go turystów. Jest w końcu jednym z głównych elementów budowania aury miasta. Interesująca i przemyślana iluminacja pozwala podkreślić walory pojedynczego obiektu i zespołów budynków oraz całych kompleksów architektoniczno – urbanistycznych. Jak pokazują przykłady Gandawy i Zurychu, światło może być wykorzystywane również do kreowania wizerunku, a nawet tożsamości miasta lub konkretnej dzielnicy. Na świecie pojawia się też coraz więcej ciekawych działań z zakresu sztuki w przestrzeni publicznej, które operują światłem. Co ciekawe, w kontekście estetyki duże znaczenie ma także związane z oświetleniem natężenie barw – i kontekst ten pełni też ważną rolę w procesie przystosowywania miast do potrzeb mieszkańców i odwiedzających z problemami wzroku.

Chcecie dowiedzieć się więcej o świetle w mieście i każdym z tych aspektów? Już w środę i w piątek opublikujemy kolejne teksty w ramach Tygodnia Światła, a w grudniu do księgarni trafi cały numer „Magazynu Miasta” poświęcony tej tematyce.

fot. Yiannis Papanastasopoulos