Mieszkańcy nie chcą, czy urzędnicy nie pozwalają? O kondycji partycypacji w Polsce

Nie korzystamy, bo nie mamy warunków? Czy może nie mamy warunków, więc nie korzystamy? O stanie partycypacji obywatelskiej w miastach.

Fenomen konsultacji obywatelskich pojawił się w Polsce ponad dekadę temu. Towarzyszyło mu sporo entuzjazmu, ale też wątpliwości. Szybko jednak konsultacje zaczęły być standardem podczas podejmowania ważnych decyzji. Wtedy przyszedł czas na uporządkowanie sytuacji od strony prawnej. Teraz, gdy już kluczowe rzeczy zostały zapisane w ustawach, przyszedł czas na sprawdzenie, czy na pewno wszystko funkcjonuje tak, jak powinno.

Tę rolę wzięła na siebie Fundacja im. Stefana Batorego i współprowadzona przez nią akcja „Masz głos”. W połowie marca Fundacja opublikowała raport „Narzędzia partycypacji lokalnej w Polsce w latach 2014-2017„, w którym sprawdza, ile samorządności jest w istocie w polskich samorządach. Autorzy raportu, Ewa Zielińska i Dariusz Kraszewski przeprowadzili badanie – zapytali 221 polskich gmin o to, czy realizują swoje obowiązki i wprowadziły w swój sytem prawny trzy ważne narzędzia konsultacyjne, czyli: inicjatywę lokalną, inicjatywę uchwałodawczą i zapisaną w regulaminie możliwość inicjowania konsultacji społecznych.

Wyniki są co najmniej zaskakujące – okazuje się, że narzędzia, które dają szansę mieszkańcom na realne wpływanie na życie swojego miasta są powszechnie znane wciąż są mało wykorzystywane. Aż 44% gmin nie gwarantuje swoim mieszkańcom i mieszkankom dostępu do żadnego z badanych narzędzi partycypacji. Wszystkie trzy narzędzia obecne są tylko w 4% gmin. Dodatkowo dane pokazują, że nawet jeśli narzędzia te są dostępne, to i tak są rzadko używane. Inicjatywa uchwałodawcza w ciągu ostatnich 4 lat była na przykład wykorzystywana tylko 82 razy (i to tylko w 16 gminach spośród 221 gmin, które znalazły się w badaniu).

Czy to oznacza, że partycypacja znajduje się w kryzysie?

O odpowiedź na to pytanie poprosiliśmy Ewę Zielińską, jedną ze współautorek badania. Nagraliśmy z nią kolejny odcinek podcastu, który realizujemy wspólnie z Radiem TOK FM. Posłuchajcie:

Zapraszamy także do wysłuchania innych odcinków naszych podcastów. Znajdziecie je wszystkie TUTAJ.