Dodatek pielęgnacyjny – komu przysługuje i jak go uzyskać?

Czym jest dodatek pielęgnacyjny i kto może się o niego ubiegać?

Definicja dodatku pielęgnacyjnego w systemie świadczeń ZUS

Dodatek pielęgnacyjny to świadczenie pieniężne wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) osobom, które ze względu na wiek lub stan zdrowia potrzebują stałej opieki i wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Jest on dodatkiem do przyznanej renty lub emerytury, a jego celem jest wsparcie finansowe osób niesamodzielnych, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych – takich jak higiena, ubieranie się, przygotowanie posiłków czy poruszanie się.

W przeciwieństwie do innych form pomocy, takich jak zasiłek pielęgnacyjny przyznawany przez gminy, dodatek pielęgnacyjny wypłacany jest bezpośrednio przez ZUS i przysługuje wyłącznie osobom posiadającym przyznane świadczenie emerytalne lub rentowe z tego systemu. Nie jest to zatem pomoc dla każdego seniora czy osoby niepełnosprawnej, lecz świadczenie związane z konkretnym tytułem ubezpieczeniowym i spełnieniem ściśle określonych warunków.

Dodatek pielęgnacyjny wypłacany jest co miesiąc, automatycznie wraz z emeryturą lub rentą, bez konieczności oddzielnego przelewu. Wysokość świadczenia jest ustalana corocznie w drodze waloryzacji, tak jak inne świadczenia wypłacane przez ZUS. W 2025 roku jego wysokość wynosi 330,07 zł miesięcznie, ale może ulec zmianie wraz z kolejną waloryzacją.

Kryteria przyznawania – wiek, stan zdrowia, orzeczenie o niezdolności

Aby otrzymać dodatek pielęgnacyjny, osoba ubiegająca się musi spełniać jeden z dwóch podstawowych warunków:

Ukończenie 75. roku życia – w tym przypadku dodatek przyznawany jest automatycznie, bez konieczności składania dodatkowych wniosków czy orzeczeń lekarskich. ZUS wypłaca go z urzędu, z chwilą osiągnięcia odpowiedniego wieku, o ile dana osoba pobiera już emeryturę lub rentę.
Stwierdzona całkowita niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji – w tym przypadku konieczne jest orzeczenie lekarza orzecznika ZUS, które potwierdzi, że stan zdrowia osoby ubezpieczonej wymaga stałej opieki innych osób.

Warto podkreślić, że sam fakt posiadania orzeczenia o niepełnosprawności wydanego przez inne instytucje (np. powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności) nie uprawnia do uzyskania dodatku pielęgnacyjnego. Kluczowe znaczenie ma wyłącznie orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub orzeczenie komisji lekarskiej ZUS – w przypadku wniesienia sprzeciwu od pierwszej decyzji.

W praktyce oznacza to, że osoby młodsze niż 75 lat, które zmagają się z poważnymi chorobami, wypadkami, przewlekłymi schorzeniami neurologicznymi, onkologicznymi czy psychiatrycznymi – mogą ubiegać się o dodatek pielęgnacyjny, o ile zostaną uznane za osoby całkowicie niezdolne do samodzielnej egzystencji. Oznacza to, że nie są one w stanie wykonywać podstawowych czynności życiowych bez pomocy drugiej osoby.

Dodatkowo, przyznanie dodatku pielęgnacyjnego następuje wyłącznie wówczas, gdy osoba wnioskująca nie przebywa na stałe w placówce opiekuńczej, takiej jak dom pomocy społecznej lub szpital psychiatryczny, gdzie zapewniona jest całodobowa opieka i pielęgnacja. Jeśli taka osoba zostaje skierowana do instytucji opiekuńczej na czas dłuższy niż 2 tygodnie, ZUS może wstrzymać wypłatę dodatku pielęgnacyjnego.

Różnice między dodatkiem pielęgnacyjnym a zasiłkiem pielęgnacyjnym

Choć dodatek pielęgnacyjny i zasiłek pielęgnacyjny są do siebie podobne pod względem celu (wsparcie osób niesamodzielnych), to jednak różnią się istotnie źródłem finansowania, kryteriami przyznawania i instytucją odpowiedzialną za wypłatę.

Dodatek pielęgnacyjny:

przyznaje go ZUS na podstawie emerytury lub renty,
wypłacany jest miesięcznie razem z emeryturą/rentą,
nie trzeba składać oddzielnego wniosku po ukończeniu 75 lat,
konieczne jest orzeczenie lekarza ZUS, jeśli wnioskodawca jest młodszy,
wysokość dodatku w 2025 roku wynosi 330,07 zł.

Zasiłek pielęgnacyjny:

wypłacany jest przez gminy lub ośrodki pomocy społecznej,
przysługuje niezależnie od tego, czy dana osoba pobiera rentę/emeryturę,
wymaga orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanego przez Zespół ds. Orzekania,
jego celem jest wsparcie również dzieci i dorosłych bez świadczeń emerytalnych,
jego wysokość w 2025 roku to 294,39 zł miesięcznie (kwota aktualna na ten moment, może ulec zmianie).

Warto również wiedzieć, że nie można pobierać jednocześnie obu świadczeń – jeżeli ZUS przyzna dodatek pielęgnacyjny, zasiłek z OPS-u przestaje przysługiwać.

Podsumowując – dodatek pielęgnacyjny to forma zabezpieczenia społecznego dla osób starszych i trwale niesamodzielnych, które mają prawo do świadczeń z ZUS i spełniają konkretne kryteria zdrowotne lub wiekowe. Jest to istotna pomoc dla osób, które nie mogą już samodzielnie funkcjonować i potrzebują regularnego wsparcia osób trzecich – zarówno w opiece domowej, jak i codziennym życiu.

Jak złożyć wniosek o dodatek pielęgnacyjny?

Gdzie i jak składa się wniosek?

Osoby, które ukończyły 75 lat, nie muszą składać żadnego wniosku – dodatek pielęgnacyjny zostaje przyznany automatycznie przez ZUS. W tym przypadku urzędnicy na podstawie danych zgromadzonych w systemie ustalają prawo do świadczenia i dołączają dodatek do wypłacanej renty lub emerytury.

Inaczej wygląda sytuacja osób poniżej 75. roku życia, które ubiegają się o przyznanie dodatku ze względu na całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji. Wówczas konieczne jest złożenie wniosku o świadczenie oraz przejście postępowania orzeczniczego w ZUS.

Wniosek składa się w jednej z form:

osobiście w placówce ZUS,
przez ePUAP lub PUE ZUS (profil zaufany),
listownie – tradycyjną pocztą,
za pośrednictwem pełnomocnika, jeśli osoba wnioskująca nie może tego zrobić samodzielnie.

We wniosku należy podać dane osobowe, numer świadczenia (emerytury lub renty), numer konta, na które wypłacane są świadczenia, oraz dołączyć wymagane dokumenty medyczne. Warto też dodać kontakt telefoniczny, który ułatwi ZUS-owi umawianie terminu ewentualnego badania lekarskiego.

Wymagane dokumenty i orzeczenia lekarskie

Najważniejszym dokumentem, który należy złożyć razem z wnioskiem o dodatek pielęgnacyjny (jeśli nie wynika on z wieku), jest:

zaświadczenie lekarskie na formularzu ZUS OL-9, wypełnione przez lekarza prowadzącego – zawiera ono szczegółowy opis stanu zdrowia, schorzeń przewlekłych, stopnia niesamodzielności i potrzeby pomocy osób trzecich.

Dodatkowo należy dołączyć:

aktualną dokumentację medyczną – wyniki badań, wypisy ze szpitali, opisy konsultacji specjalistycznych,
dokumenty potwierdzające prawo do emerytury lub renty,
jeśli pełnomocnik składa wniosek – odpowiednie pełnomocnictwo.

Po złożeniu dokumentów, ZUS kieruje osobę wnioskującą na badanie przez lekarza orzecznika, który dokonuje oceny stanu zdrowia i wydaje orzeczenie. W przypadku złożenia sprzeciwu od orzeczenia – sprawa trafia do komisji lekarskiej ZUS, która podejmuje ostateczną decyzję.

Cała procedura może trwać od kilku tygodni do 2–3 miesięcy, w zależności od ilości dokumentów, terminów badań i obłożenia placówki ZUS.

Decyzja jest przekazywana pisemnie, a w razie odmowy – wraz z uzasadnieniem i informacją o możliwości odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Ile wynosi dodatek i jak długo jest wypłacany?

Wysokość dodatku pielęgnacyjnego ustalana jest corocznie i waloryzowana razem z rentami i emeryturami. Na dzień 2025 roku dodatek wynosi 330,07 zł brutto miesięcznie.

Świadczenie to jest wolne od podatku dochodowego i nie podlega egzekucji komorniczej, co oznacza, że całość kwoty trafia bezpośrednio do świadczeniobiorcy.

Dodatek pielęgnacyjny jest wypłacany:

co miesiąc, razem z rentą lub emeryturą,
tak długo, jak osoba spełnia warunki jego przyznania – w przypadku osób starszych (75+) dożywotnio,
w przypadku osób orzeczonych jako niesamodzielne – na czas określony w orzeczeniu, np. na 2 lub 5 lat, a potem wymagane jest ponowne badanie.

Jeśli osoba uprawniona trafia do placówki opieki całodobowej, w której ma zapewnioną pełną opiekę i wyżywienie, ZUS może zawiesić wypłatę dodatku, ponieważ jego cel – zapewnienie pomocy w środowisku domowym – przestaje być aktualny.

W razie poprawy stanu zdrowia lub zmiany sytuacji życiowej, np. przeprowadzki do DPS-u, obowiązkiem świadczeniobiorcy lub jego rodziny jest niezwłoczne poinformowanie ZUS o zmianie, aby uniknąć konieczności zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Dodatek pielęgnacyjny to więc stałe, comiesięczne wsparcie finansowe, które realnie ułatwia życie osobom niesamodzielnym i ich opiekunom – choć jego kwota nie jest wysoka, to stanowi cenne uzupełnienie domowego budżetu i może być przeznaczona np. na środki higieniczne, leki, pomoc sąsiedzką lub opiekunkę. W trzeciej części omówimy najczęściej pojawiające się pytania i wątpliwości dotyczące praktycznego korzystania z tego świadczenia.

Najczęstsze pytania i wątpliwości dotyczące dodatku pielęgnacyjnego

Czy dodatek pielęgnacyjny jest opodatkowany?

Jednym z najczęstszych pytań, jakie zadają osoby otrzymujące świadczenia z ZUS, jest kwestia opodatkowania. W przypadku dodatku pielęgnacyjnego odpowiedź jest jednoznaczna – nie podlega on opodatkowaniu. To oznacza, że świadczenie to jest wypłacane w pełnej wysokości, bez żadnych potrąceń z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Nie wlicza się go także do dochodu przy obliczaniu niektórych świadczeń socjalnych – np. dodatków mieszkaniowych czy zasiłków z pomocy społecznej.

Co więcej, dodatek pielęgnacyjny jest wolny od zajęć komorniczych. Oznacza to, że nawet osoby zadłużone nie muszą się obawiać, że świadczenie to zostanie im odebrane lub pomniejszone – pełna kwota trafia zawsze bezpośrednio do świadczeniobiorcy. Dla wielu seniorów i osób niesamodzielnych to jedno z nielicznych, stabilnych źródeł dochodu, które można w pełni przeznaczyć na leki, środki pielęgnacyjne lub pomoc domową.

Czy przysługuje osobie w domu opieki lub szpitalu?

Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobom, które przebywają na stałe w placówkach zapewniających całodobową opiekę. Mowa tu o domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz niektórych szpitalach psychiatrycznych, w których pacjent przebywa przez wiele miesięcy i ma zapewnioną pełną opiekę medyczną i bytową.

Wyjątkiem jest czasowy pobyt w szpitalu, np. na kilka dni lub tygodni – w takim przypadku dodatek nie jest zawieszany. Kluczowe znaczenie ma charakter i długość pobytu. Jeśli ZUS uzna, że osoba przebywa w placówce na stałe i nie potrzebuje już codziennego wsparcia domowników lub opiekunów, może wydać decyzję o wstrzymaniu wypłaty.

Rodziny osób, które trafiły do domów pomocy lub ośrodków całodobowej opieki, mają obowiązek poinformować ZUS o zmianie miejsca pobytu – brak takiej informacji może skutkować żądaniem zwrotu świadczenia z odsetkami.

Co zrobić w razie odmowy przyznania dodatku?

Jeśli ZUS odmówi przyznania dodatku pielęgnacyjnego, np. ze względu na negatywne orzeczenie lekarza orzecznika, osoba ubezpieczona ma prawo do:

Złożenia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS – w ciągu 14 dni od otrzymania orzeczenia można wnieść sprzeciw. Komisja to zespół lekarzy, którzy ponownie oceniają stan zdrowia i mogą wydać inną decyzję niż orzecznik.
Odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych – jeżeli komisja również podtrzyma odmowę, pozostaje droga sądowa. Wniosek należy złożyć za pośrednictwem ZUS, ale rozpatruje go niezależny sąd. W postępowaniu można posłużyć się dodatkowymi opiniami lekarzy specjalistów, dokumentacją z leczenia czy opinią biegłych.

Choć proces ten może wydawać się skomplikowany, wiele osób skutecznie dochodzi swoich praw – szczególnie wtedy, gdy stan zdrowia rzeczywiście uniemożliwia samodzielne życie. Warto pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny, a procedura ma na celu rzetelne ustalenie faktycznych potrzeb danej osoby.

Czy można otrzymać dodatek pielęgnacyjny i inne świadczenia jednocześnie?

Dodatek pielęgnacyjny można łączyć z rentą, emeryturą oraz świadczeniem pielęgnacyjnym dla opiekunów, ale nie można pobierać jednocześnie zasiłku pielęgnacyjnego z MOPS-u lub OPS-u. Te dwa świadczenia się wykluczają – przyznanie dodatku z ZUS automatycznie oznacza utratę prawa do zasiłku z gminy.

Warto również wiedzieć, że dodatek pielęgnacyjny nie wpływa negatywnie na możliwość uzyskania:

świadczenia uzupełniającego dla osób niesamodzielnych (tzw. 500+ dla niepełnosprawnych),
dodatków mieszkaniowych i energetycznych,
świadczeń opiekuńczych wypłacanych dla członków rodziny zajmujących się seniorem.

Oznacza to, że osoba niesamodzielna może korzystać z kilku form wsparcia, pod warunkiem że spełnia kryteria określone w odpowiednich przepisach.

Jak długo trzeba czekać na decyzję?

Czas oczekiwania na decyzję ZUS w sprawie dodatku pielęgnacyjnego jest różny w zależności od lokalnego oddziału, liczby spraw i kompletności dokumentów. Standardowo:

osoby, które ukończyły 75 lat, otrzymują świadczenie automatycznie w miesiącu ukończenia wieku,
osoby ubiegające się na podstawie orzeczenia lekarskiego mogą czekać od 1 do 3 miesięcy – w zależności od terminów badań i pracy komisji.

Warto pamiętać, że dodatek pielęgnacyjny może być wypłacony z wyrównaniem, jeśli wniosek został złożony wcześniej, ale procedura trwała kilka tygodni. Dlatego nie należy zwlekać – jeśli osoba starsza lub chora potrzebuje wsparcia, im szybciej zostanie złożony wniosek i dokumentacja, tym szybciej pojawią się realne środki na opiekę i wsparcie codziennego życia..

FAQ dodatek pielęgnacyjny

Kto może otrzymać dodatek pielęgnacyjny?

Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobom, które ukończyły 75 lat lub zostały uznane przez lekarza orzecznika ZUS za całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji.

Ile wynosi dodatek pielęgnacyjny w 2025 roku?

W 2025 roku wysokość dodatku pielęgnacyjnego wynosi 330,07 zł miesięcznie i jest corocznie waloryzowana.

Jakie dokumenty są potrzebne do uzyskania dodatku?

Potrzebne są: wniosek o świadczenie, zaświadczenie lekarskie OL-9 oraz dokumentacja medyczna potwierdzająca niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Czy osoba w domu opieki może pobierać dodatek pielęgnacyjny?

Nie, dodatek nie przysługuje osobom, które na stałe przebywają w zakładach opieki całodobowej i mają zapewnioną pełną opiekę.

Co zrobić, jeśli ZUS odmówi przyznania dodatku?

Można złożyć sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS, a jeśli to nie przyniesie efektu – odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.